Το κίνημα των Γιαγιάδων στην Σάμο και η καταστολή του
σε 37 τουίτ
(6-9 Ιουνίου 1925)
υπό Ούρφους Ούρφουρσλάαγκ
#Γιαγιάδες κεφ, Α'
Πρόλογος. Η πολιτική κρίση στο πρώτο μισό του 1925
1.Σύνοψις: του μουνιού η μάχη γινότανε στην Ελλάδα το 1925.
#γιαγιαδες
#Γιαγιάδες κεφ.Β'
Οι γιαγιάδες πιάνουν το κράτος στον ύπνο
2. Πρωταγωνιστές ήταν
οι περιβόητοι τοπικοί παράγοντες της Σάμου
Ιωάννης, Κωνσταντίνος και Κίμων Γιαγιάς,
βασιλόφρονες
από την εποχή της ένωσης της Σάμου με την Ελλάδα.
#γιαγιαδες
3. Οι Γιαγιάδες είχαν υποστηρίξει
ότι η Σάμος όφειλε να διατηρήσει
κάποια προνόμια αυτονομίας
που είχε επί Οθωμανικής ηγεμονίας,
συμμετείχαν όμως τελικά ενθουσιωδώς
και πρόσφεραν υπηρεσίες για την ένωση
του νησιού με την Ελλάδα,
γεγονός που αναγνώριζε δημοσίως
και ο ίδιος ο Σοφούλης.
#γιαγιαδες
4. Αργότερα στα χρόνια του Εθνικού διχασμού
συντάχθηκαν ενεργά με τον Βασιλιά,
συμμετέχοντας σε βιαιοπραγίες εις βάρος
των Βενιζελικών της Σάμου.
#γιαγιαδες
5. Το 1917 τα καταδιωκτικά αποσπάσματα
των Βενιζελικών Αμυνητών
κατέλαβαν το νησί,
βασάνισαν και έκαψαν ζωντανή την μάνα τους
για να μαρτυρήσει που κρύβονταν
ενώ σκότωσαν τον ένα αδερφό τους Γιώργη
δια αποκεφαλισμού
και περιέφεραν το κεφάλι του στα χωριά της Σάμου.
#γιαγιαδες
6. Οι υπόλοιποι συνελήφθησαν
και μεταφέρθηκαν στην Αθήνα σιδεροδέσμιοι.
Ακολούθησε η άμεση απελευθέρωση τους
μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου,
ενώ ο Ιωάννης Γιαγιάς,
ο λόγιος της οικογένειας,
διορίστηκε σε κρατική θέση στην Ικαρία.
#γιαγιαδες
7. Εκ νέου εκδιώχθηκαν από την “επανάσταση του 1922”
κι προσπάθησαν τον Οκτώβριο του 1922
να οδηγήσουν τους Σαμιώτες σε εξέγερση για αυτονομία,
χωρίς όμως σοβαρό αποτέλεσμα.
#γιαγιαδες
8. Μετά την αποτυχία αυτή
είχαν καταφύγει στα Ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα
για να αποφύγουν τις δικαστικές διώξεις
που εκκρεμούσαν εις βάρος τους
από την εποχή του Εθνικού διχασμού.
Οι διώξεις αυτές είχαν ατονήσει τα προηγούμενα χρόνια
και μάλιστα φαίνεται
πως κάποια από τα αδικήματα είχαν παραγραφεί.
#γιαγιαδες
9. Ο εισαγγελέας Σάμου ανέσυρε την δικογραφία των Γιαγιάδων
και όρισε την εκδίκαση
για τις κατηγορίες που εκκρεμούσαν εις βάρος τους.
Οι Γιαγιάδες όμως απειλούσαν ανοιχτά τις αρχές της Σάμου
με εκδίκηση
αν επέμεναν στο ενδεχόμενο αυτό,
ενώ είχαν μερικούς υποστηρικτές
ανάμεσα στους χωρικούς και στους Σαμιώτες.
#γιαγιαδες
10. Η είδηση έφτασε μέχρι το Σοφούλη,
πρώην πρωθυπουργό
και αρχηγό ομάδας πληρεξουσίων στην Εθνοσυνέλευση,
ο οποίος ζήτησε από τον υπουργό δικαιοσύνης
να ματαιώσει (!) την επικείμενη δίκη
προς αποφυγή μιας πιθανής εξέγερσης.
#γιαγιαδες
11. Όταν ο υπουργός αρνήθηκε να επέμβει
και επικαλέστηκε την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης,
ο Σοφούλης ζήτησε να σταλεί η δικογραφία
από την Σάμο στην Αθήνα
ώστε να μελετηθεί, καθώς κατά την γνώμη του
τα περισσότερα αδικήματα των Γιαγιάδων
είχαν παραγραφεί.
#γιαγιαδες
12. Τελικώς ο υπουργός δικαιοσύνης πείστηκε
και ζήτησε από τον εισαγγελέα της Σάμου
να αποσύρει την δικογραφία, αλλά ήταν πλέον αργά.
Οι Γιαγιάδες ήταν άνθρωποι ιδιαίτερα γενναίοι,
έτοιμοι ανά πάσα στιγμή
να εκτελέσουν το πλέον παράτολμο σχέδιο.
Έτσι την νύχτα της 5ης προς 6η Ιουνίου
αποβιβάστηκαν μυστικά στον Μαραθόκαμπο
όπου ενώθηκαν με λίγους υποστηρικτές τους,
#γιαγιαδες
13. Από εκεί με τρία αυτοκίνητα που έκλεψαν
έφτασαν στο Καρλόβασι
το οποίο κατέλαβαν σχεδόν αμαχητί
λαμβάνοντας οπλισμό από τον σταθμό της Χωροφυλακής,
ενώ μετά από μια σύντομη αψιμαχία κατέλαβαν και τις φυλακές,
απελευθερώνοντας και εξοπλίζοντας 40 καταδίκους.
Αμέσως μετά κατευθύνθηκαν οδικώς στο Βαθύ
όπου έφτασαν στις 03.00 τα ξημερώματα.
#γιαγιαδες
14. Αιφνιδίασαν τον αρχηγό της Χωροφυλακής
και τους υφιστάμενους του,
τους οποίους αφόπλισαν χαρακτηριστικά εύκολα.
Στην συνέχεια επιτέθηκαν στο στρατόπεδο του νησιού
όπου βρήκαν τους 40 στρατιώτες του να κοιμούνται.
Τους αφόπλισαν και τους αιχμαλώτισαν.
Με τον οπλισμό από την χωροφυλακή εξόπλισαν τους οπαδούς τους
οι οποίοι έφτασαν συνολικά τους πεντακόσιους σε όλο το νησί.
#Γιαγιάδες
15. Ουσιαστικά το κίνημα των Γιαγιάδων από ληστρική επιδρομή,
είχε εξελιχθεί σε κατάσταση
και απρόσμενα είχε επικρατήσει σε όλη τη Σάμο.
Οι Γιαγιάδες και οι οπαδοί τους κατέλαβαν την Νομαρχία,
το δημαρχείο και το τηλεγραφείο,
κατάσχεσαν το δημόσιο ταμείο που είχε 415.000 δρχ
ενώ κατέλαβαν και το υποκατάστημα της Εθνικής τράπεζας
από το οποίο “απαλλοτρίωσαν” το ταμείο της.
#γιαγιαδες
16. Αμέσως μετά με προκήρυξη που υπέγραφαν οι αδερφοί Γιαγιάδες
κήρυσσαν την αυτονομία του νησιού
και ζητούσαν την παραίτηση της κυβέρνησης
και την διάλυση της Εθνοσυνέλευσης.
Σε συλλαλητήριο που κάλεσαν τους Σαμιώτες στο Βαθύ
ο Ιωάννης Γιαγιάς ζήτησε την στήριξη των πολιτών
για να αυτονομηθεί η Σάμος
17.Ενώ ο ίδιος ο Γιαγιάς κατέβασε την Ελληνική σημαία
και ύψωσε τις τρεις των δυνάμεων της Αντάντ
(Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας).
#γιαγιαδες
18. Οι Σαμιώτες δεν ενθουσιάστηκαν με τις εξαγγελίες αυτές,
αλλά αντιθέτως έμειναν αμέτοχοι
περιμένοντας να εξελιχθεί η κατάσταση.
Ο δήμαρχος και οι δικαστικές αρχές είχαν συλληφθεί,
ο λιμενάρχης διέφυγε στην Μυτιλήνη
ενώ οι χωροφύλακες αφέθηκαν ελεύθεροι
να μεταβούν στην Χίο.
#γιαγιαδες
19. Οι Γιαγιάδες κήρυξαν επιστράτευση
αλλά επειδή δεν προσήλθε κανείς,
δωροδόκησαν μερικές δεκάδες χωρικούς
που δέχτηκαν να εξοπλιστούν
και να τους στηρίξουν στους σκοπούς τους.
#γιαγιαδες
#Γιαγιάδες κεφ. Γ'
Η τελική καταστολή του κινήματος
20. Στην Αθήνα, οι Αρχές έμαθαν τις εξελίξεις
από συγκεχυμένα τηλεγραφήματα από την Χίο
τα οποία ανέβαζαν τους στασιαστές Γιαγιάδες
σε 2000 άτομα.
#γιαγιαδες
21. Το νέο έσκασε σαν βόμβα στην Αθήνα
και αποτέλεσε ένα ισχυρό σοκ για την κοινή γνώμη.
Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες κατηγόρησαν τους βασιλόφρονες
για την εξέγερση λόγω του πολιτικού παρελθόντος των Γιαγιάδων,
ενώ οι αντιβενιζελικές εφημερίδες δεν υιοθέτησαν το κίνημα,
αλλά υπογράμμιζαν το πλήρες ξεχαρβάλωμα
και την ταπείνωση του κράτους από μια ομάδα ληστών.
#γιαγιαδες
22. Είναι αναμφίβολο πως τα νέα αιφνιδίασαν την κυβέρνηση,
αλλά ο Κονδύλης, με μεγάλη εμπειρία στην διαχείριση κρίσεων,
αντέδρασε ακαριαία κηρύσσοντας τον στρατιωτικό νόμο στο νησί
και κινητοποιώντας τον κρατικό μηχανισμό.
#γιαγιαδες
23. Απέστειλε μια μικτή δύναμη 1.0000 ανδρών
από τις μονάδες των Αθηνών
με την στήριξη ενός στολίσκου αποτελούμενου
από τα αντιτορπιλικά “Λέων” και “Ιέραξ”, “Αετός”
και τα ανιχνευτικά “Σφενδονή” και “Βέλος”
ενώ δόθηκε διαταγή να ετοιμαστεί και ο “Αβέρωφ”
για παν ενδεχόμενο.
#γιαγιαδες
24. Η όλη δύναμη τέθηκε υπό τις διαταγές
του πλοιάρχου Ιωάννη Δεμέστιχα,
ενός ικανού ναυτικού που ενήργησε με ικανότητα,
αποκλείοντας το νησί με τον στόλο που διέθετε.
#γιαγιαδες
25. Έτσι, αποβίβασε δυνάμεις πεζοναυτών
και κατέλαβε τον Μαραθόκαμπο.
Η απόβαση υποστηρίχθηκε από πυρά των πλοίων,
όπως αποδείχθηκε, χωρίς να υπάρχει λόγος,
καθώς οι λίγοι στασιαστές είχαν καταφύγει στο εσωτερικό.
Ο Δεμέστιχας συνέλεξε πληροφορίες για την κατάσταση
που επικρατούσε στο νησί και κατάλαβε
πως δεν είχε πολλά να φοβηθεί.
#γιαγιαδες
26. Μέχρι την Τρίτη το μεσημέρι το Βαθύ, το Καρλόβασι
αλλά και όλα τα χωριά της Σάμου είχαν απελευθερωθεί,
οι στασιαστές είχαν καταφύγει στα όρη,
ενώ ο Δεμέστιχας διεξήγαγε ανακρίσεις
για το πως επικράτησε η στάση των Γιαγιάδων...
#γιαγιαδες
27. ...ενημερώνοντας την Αθήνα
ότι δεν υπήρχε πλέον λόγος για αποστολή του Αβέρωφ
η άλλων ενισχύσεων
καθώς το κίνημα των Γιαγιάδων είχε εκφυλιστεί.
Οι περισσότερες ένοπλες συμμορίες συνελήφθησαν,
αλλά οι Γιαγιάδες κατάφεραν να διαφύγουν στην Μικρά Ασία
αποκομίζοντας μια λεία περίπου ενός εκατομμυρίου δραχμών.
#γιαγιαδες
28. Είναι προφανές ότι η Ιστορία των Γιαγιάδων δεν τελειώνει εδώ.
Μετά από παροχή αμνηστίας επί Οικουμενικής κυβνέρνησης
επιστρέφουν και εγκαθίστανται μόνιμα στην Σάμο
και ο Γιάννης συμμετέχει στις εκλογές του 1928
ως ανεξάρτητος υποψήφιος.
Συμμετέχουν εκ νέου σε βίαια επεισόδια,
συλλαμβάνονται και φυλακίζονται.
#γιαγιαδες
29. Στην φυλακή οι Γιαγιάδες συνδέονται με μέλη του ΚΚΕ
που έχουν συλληφθεί με την διαδικασία του Ιδιώνυμου
και μετά από σύντομες διαπραγματεύσεις
προσχωρούν στο κόμμα των Εργατών
και ο Γιάννης αρθρογραφεί στον “Ριζοσπάστη”.
Στις εκλογές του 1933 ο Γιάννης είναι ένας από τους δύο
υποψηφίους του ΚΚΕ στην Σάμο,
συλλαμβάνεται εκ νέου για κομμουνιστική δράση
και φυλακίζεται ως το 1935.
#γιαγιαδες
30. Εκεί τερματίζεται και η πολιτική συμπόρευση των Γιαγιάδων
με το ΚΚΕ. Το 1935 ο Γιάννης Γιαγιάς
δημοσιεύει άρθρο του
στην τοπική εφημερίδα των Βασιλοφρόνων “Σάμος”
όπου θα καλεί τους φίλους του
να στηρίξουν τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄
στο επικείμενο δημοψήφισμα.
#γιαγιαδες
31. Η τελευταία μας πληροφορία βρίσκει τους Γιαγιάδες
στην κατοχή να αντιτίθενται στο ΕΑΜ
και η κομμουνιστική οργάνωση να προσπαθεί αποτυχημένα
να τους δολοφονήσει
και ο Γιαγιάς μεταπολεμικά να πρωτοστατεί
στην εξολόθρευση των αριστερών στο νησί.
#γιαγιαδες
#Γιαγιάδες κεφ. Δ'
Επίλογος
32. Η επιδρομή των Γιαγιάδων
είχε αναμφίβολα ληστρικό χαρακτήρα
(φαίνεται πως ούτε την δικογραφία της δίκης τους
δεν κατέστρεψαν αλλά την άφησαν άθικτη)
και χαρακτήρα αντιποίνων
για την προσβολή που υποτίθεται ότι τους έγινε
(όπως την αντιλαμβάνονταν οι τρεις υποκινητές του κινήματος)
#γιαγιαδες
33, Αλλά η απρόσμενη επιτυχία του
ακόμη και για τους ίδιους τους Γιαγιάδες,
επέτρεψε να λάβει πολιτικό περιεχόμενο.
Το σύντομο επιτυχημένο κίνημα των Γιαγιάδων στην Σάμο
ανέδειξε το σοβαρό πρόβλημα δημόσιας ασφάλειας
που αντιμετώπιζε η νησιωτική Ελλάδα,
αλλά και το πλήρες ξεχαρβάλωμα της δημόσιας διοίκησης
μετά το ανεπανόρθωτο πλήγμα της
Μικρασιατικής καταστροφής
#γιαγιαδες
34. Επίσης ανέδειξε για μια ακόμη φορά
την υπονόμευση της νομιμότητας που είχε επέλθει
μετά την “επανάσταση του 1922”, την εκτέλεση των “έξι”
και τα απανωτά στρατιωτικά κινήματα που είχαν ακολουθήσει.
Η κυβέρνηση που παράπαιε
και εμφανιζόταν στην κοινή γνώμη ως αναποτελεσματική,
δέχθηκε ακόμη ένα πλήγμα,
ενισχύθηκε η υπονόμευση της λίγες μόλις μέρες
πριν το στρατιωτικό κίνημα του Παγκάλου που την καθαίρεσε.
#γιαγιαδες
35. Οι φήμες ότι πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων επιδοκίμασαν το κίνημα,
η ότι ήταν Ιταλοκινούμενο για να ενταχθεί η Σάμος στα Δωδεκάνησα
δεν πιστεύω ότι έχουν βάση.
#γιαγιαδες
36. Τα κατορθώματα των Γιαγιάδων στην Σάμο
έμειναν για πάντα χαραγμένα στην μνήμη της τοπικής κοινωνίας
και απαθανατίστηκαν από την λαϊκή τέχνη με ρεμπέτικα τραγούδια
του Κώστα Ρούκουνα,
αλλά και από τον καραγκιοζοπαίχτη Σπυρόπουλο
με την παράσταση: «Οι λήσταρχοι Γιαγιάδες και το κάψιμο της μάνας».
#γιαγιαδες
37. Διαβάστε επίσης:
Άρθρο στο Βήμα : Το «κίνημα των Γιαγιάδων»
Πώς οι διαβόητοι κακοποιοί αδελφοί Γιαγιά
προσπάθησαν για λογαριασμό της Ιταλίας
να αποσχίσουν τη Σάμο από την Ελλάδα
(αν διαβάσετε προσεκτικά το άρθρο
θα καταλάβετε, εκτός των ανακριβειών,
ότι δεν κομίζει κάποιο στοιχείο
για την υποτιθέμενη Ιταλική συμμετοχή
στο κίνημα των Γιαγιάδων)
#γιαγιαδες
_________________________________________________________________________
Ηγεμονία της Σάμου ονομαζόταν το αυτόνομο κράτος
υπό την επικυριαρχία της Υψηλής Πύλης (Οθωμανική Αυτοκρατορία)
που δημιουργήθηκε το 1832 με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων
για τη διοίκηση της Σάμου μετά τη δημιουργία του Βασιλείου της Ελλάδας
και την ανεξαρτητοποίηση μέρους των ελληνικών εδαφών
από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το καθεστώς αυτό παρέμεινε στη Σάμο
έως τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.
respect για το thread
ΑπάντησηΔιαγραφή